Հայաստան-Թուրքիա հարաբերությունները կրկին մտել են լարվածության նոր փուլ։ Թուրքական իշխանությունները, ըստ տարբեր աղբյուրների, պաշտոնապես պահանջել են Մեծամորի ատոմակայանի փակումը, ինչը հարուցել է Հայաստանի հասարակության և փորձագիտական շրջանակների սուր արձագանքը։
Այս պահանջը հնչեցվել է այն ժամանակ, երբ տարածաշրջանում տեղի ունեցող իրադարձությունները ևս մեկ անգամ ապացուցում են, որ Թուրքիան շարունակում է վարել բացահայտ ճնշման քաղաքականություն՝ Հայաստանի նկատմամբ։
Թուրքական պահանջի հիմնավորումը
Թուրքիան Մեծամորի ատոմակայանը բնորոշել է որպես «տարածաշրջանի համար լուրջ սպառնալիք»։ Թուրք պաշտոնյաները պնդում են, որ ատոմակայանը հնացած է և վտանգ է ներկայացնում ինչպես իրենց երկրի, այնպես էլ հարևան մյուս պետությունների համար։ Սակայն շատերը վստահ են, որ այս պահանջը ոչ թե անվտանգությունից է բխում, այլ ընդամենը Հայաստանի վրա լրացուցիչ ճնշում գործադրելու փորձ է։
Հայկական հասարակության արձագանքը
Այս հայտարարությունը բուռն քննարկումների առիթ է դարձել Հայաստանում։ Սոցցանցերում և մեդիայում մարդիկ արդարացիորեն հարցնում են՝
«Ինչո՞ւ պետք է Թուրքիան, որը տարիներ շարունակ Հայաստանի նկատմամբ վարել է թշնամական քաղաքականություն, որոշի, թե ինչ անել մեր ռազմավարական օբյեկտների հետ։»
Որոշ օգտատերեր շեշտում են.
«Մեծամորը մեր երկրի էներգետիկ անվտանգության հիմքն է, և մենք թույլ չենք տա, որ մեր անկախությունն այս ձևով խաթարվի։»
«Թուրքիան, որը չի ճանաչում Հայոց ցեղասպանությունը և մշտապես աջակցում է Ադրբեջանին, որևէ բարոյական իրավունք չունի պահանջներ ներկայացնելու Հայաստանին։»
Միջազգային համատեքստ
Այս պահանջը դիտարկվում է նաև Թուրքիայի՝ Հայաստանի վրա քաղաքական և դիվանագիտական ճնշումն ուժեղացնելու ռազմավարության շրջանակում։ Որոշ վերլուծաբաններ կարծում են, որ Թուրքիան օգտագործում է Մեծամորի հարցը որպես պատրվակ՝ իր ազդեցությունը տարածելու համար։
Մյուս կողմից, Հայաստանը պետք է զգոն լինի, քանի որ միջազգային հարթակում կարող են սկսել շրջանառվել մեղադրանքներ, թե ատոմակայանը «վտանգավոր է»։ Սա, սակայն, կարող է դառնալ լայնամասշտաբ քարոզչական արշավ՝ ուղղված Հայաստանի հեղինակությանը։
Պաշտոնական Երևանի դիրքորոշումը
Հայաստանի իշխանությունները դեռևս պաշտոնական արձագանք չեն տվել Թուրքիայի այս պահանջին։ Սակայն փորձագետներն ու քաղաքական գործիչները համոզված են, որ ատոմակայանի փակման պահանջը որևէ լուրջ քննարկման թեմա չի կարող դառնալ։
«Մեծամորը մեր էներգետիկ անկախության հենասյունն է։ Թույլ տալ ատոմակայանի փակումը՝ կնշանակի զոհաբերել մեր երկրի կարևորագույն շահերը»,- նշել է էներգետիկ անվտանգության հարցերով փորձագետ Վահագն Խաչատրյանը։
Ինչու Մեծամորը թիրախավորվեց հենց հիմա
Այս պահանջը հնչեցվում է այն ժամանակ, երբ Թուրքիան ակտիվ դեր է խաղում տարածաշրջանային քաղաքականության մեջ, աջակցում Ադրբեջանին և փորձում իր ազդեցությունը տարածել Հայաստանի հետ սահմանակից գոտիներում։
Շատերն այս քայլը կապում են նաև Հայաստանի և Թուրքիայի միջև հարաբերությունների «կարգավորման» ընթացքի հետ, որը, ըստ որոշ վերլուծաբանների, կարող է դառնալ թուրքական շահերի առաջխաղացման միջոց։
Վերջաբան
Թուրքիայի պահանջը Մեծամորի ատոմակայանի փակման վերաբերյալ ուղղակի մարտահրավեր է Հայաստանի ինքնիշխանությանը։ Սա հերթական անգամ ապացուցում է, որ Թուրքիան շարունակում է օգտագործել ճնշման տարբեր մեթոդներ՝ մեր երկրի վրա ազդեցություն ունենալու համար։
Սիրելի՛ հայրենակիցներ, այսպիսի քայլերի դիմաց մենք պարտավոր ենք լինել զգոն, միասնական և վճռական։ Մեծամորը պարզապես ատոմակայան չէ․ այն մեր երկրի ուժի, անկախության և անվտանգության խորհրդանիշն է։ Թույլ չտանք, որ մեր հիմնասյուները խարխլվեն։ Մեր ինքնիշխանությունն ու ապագան պաշտպանելն ամենից բարձր առաջնահերթություն է։